Kriz | Konular | Kitaplar

21 Şubat Krizi ( Kara Çarşamba)

Cumhuriyet tarihinin en büyük ekonomik krizi…21 Şubat 2001 Milli Güvenlik Kurulunda (MGK) Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer ile Başbakan Bülent Ecevit arasında yaşanan gerginlik, Cumhuriyet tarihinin en büyük ekonomik krizinin patlamasına yol açtı.
21 Şubat 2001 krizi, kamuoyunda “Kara Çarşamba” olarak adlandırıldı. Kriz, 14 aydan bu yana izlenen sıkı para politikasında önemli revizyona neden oldu. Hükumet, “dalgalı kur” politikasına geçme kararı aldı.Krizin etkileri uzun süre devam etti. Binlerce kişi işsiz kaldı, çok sayıda iş yeri kapandı.
21 Şubat’ta gecelik faizler yüzde 7500 ile “tarihi yükseliş”, İMKB de yüzde 18.1 ile “tarihi düşüş” yaşayınca, öğleden sonra “kriz zirvesi” toplandı. Yaklaşık 13 saat süren zirvede, 9 Aralık 1999’da ilan edilen “kur çıpası” yerine, “dalgalı kur” sistemine geçilmesi benimsendi.
Gün Gün 21 Şubat Krizi
21 Şubat 2001
Geçen yılın ilk günleriyle birlikte hızla gerileyen faizler ve sonrasında düşüş eğilimine giren enflasyonun Türkiye üzerinde oluşturduğu olumlu hava, 20 Kasım 2000’de yaşanan finansal dalgalanmayla ortadan kalktı. Ekonomideki dalgalanma, 19 Şubat MGK toplantısındaki gerginlikle büyük bir krize dönüştü.
Bir günde 7.5 milyar doların Merkez Bankasından çekilmesine neden olan kriz, Hazine Müsteşarlığının ve Merkez Bankasının aldığı tedbirlere rağmen gelişti ve 21 Şubat’ta gecelik faizler yüzde 7.500’e kadar yükseldi. Bir gün önce Merkez Bankasından çekilen dövizler geri dönmesine rağmen, 21 Şubat’ta bankalar Merkez Bankasınındı 3.1 milyar dolar daha aldı.
Faiz tarihi rekora uçtu: % 7500
Bu gelişmeler üzerine Başbakan Bülent Ecevit başkanlığında “ekonomik zirve” yapıldı. Zirveye, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcıları Devlet Bahçeli, Mesut Yılmaz ve Hüsamettin Özkan, Devlet Bakanları Tunca Toskay ve Recep Önal, Maliye Bakanı Sümer Oral ile ilgili bürokratlar katıldı.
22 Şubat 2001
Yaklaşık 13 saat süren toplantıdan sonra, 22 Şubat’ta “dalgalı kur politikası”na geçildiği açıklandı.Merkez Bankası’nca 22 Şubat’ta yapılan açıklamada, “Önümüzdeki süreçte de enflasyonla mücadeleye yönelik sıkı para politikası kararlılıkla yürütülecek, yeni ekonomik dengelerin sürdürülebilir seviyelerde oluşturulmasını teminen Bankamız piyasalarda aktif bir rol üstlenecektir” denildi.
Merkez Bankası açıklaması
Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı Recep Önal ile Merkez Bankası Başkanı Gazi Erçel tarafından yapılan ortak açıklamada, “temelde uygulanacak strateji büyüme ile eş zamanlı bir enflasyonla mücadele amacına yönelik olmaya devam etmektedir” denildi.
Önal ve Erçel’in açıklaması
Koalisyonu oluşturan 3 partinin genel başkanı Başbakanlık binasında istikrar programında yapılan değişiklikleri ele almak üzere bir araya geldi. Başbakan Bülent Ecevit, toplantının ardından yaptığı açıklamada, ekonomide zaten sorunların bulunduğunu ve MGK toplantısında meydana gelen olayların patlamaya neden olduğunu söyledi. Ecevit, enflasyon hedefi konusunda henüz bir değişiklik yapmadıklarını açıkladı
Başbakan Ecevit’in açıklaması ve sorulara yanıtları
Bu arada, Türk-İş, Hak-İş, TİSK, TOBB, TESK ve TZOB genel başkanlarının oluşturduğu Sivil İnisiyatif Başkanlar Kurulu, işçi ve işveren taraflarının görüşü alınmadan oluşturulacak bir programa hiçbir şekilde destek vermeyeceğini açıkladı. Sivil İnisiyatif Başkanlar Kurulu, ülkenin ekonomik ve toplumsal sorunlarının çözülmesi için halkı ulusal seferberliğe çağırdı. Açıklamada, “devletin zirvesindeki kavganın” ekonomik çalkantılar üzerine “benzin döktüğü” kaydedilerek, yaşananlar nedeniyle her vatandaşa 600 dolar ek yük geldiği belirtildi. Açıklamada, bunun hesabının verilmesi istendi.
Sivil İnisiyatif Başkanlar Kurulu açıklaması
Ekonomik çevreler, hükumetin aldığı “dalgalı kur” kararını, “örtülü devalüasyon” olarak nitelendirdiler. ABD Doları, serbest piyasada 950 bin liraya kadar yükseldi. Merkez Bankası, ABD Dolarının satış fiyatını 963 bin 943 lira olarak açıkladı.
Döviz kurları
Doğru Yol Partisi Genel Başkanı (DYP) Tansu Çiller, TBMM’de düzenlediği basın toplantısında, hükumetin uyguladığı ekonomik programın çöktüğünü belirterek, ”Türkiye, tarihinin en büyük devalüasyonunu yaşıyor” dedi. Çiller, hükumeti istifaya çağırarak, bir milli mutabakat hükumeti kurulmasını önerdi.
Çiller’in basın toplantısı
FP Genel Başkanı Recai Kutan, ”hükumetin IMF’ye teslim olduğunu ve derhal istifa etmesi gerektiğini” savunarak, ”Onun yerine, milletimize güven verecek, geçmişte ekonomi politikalarında başarılı sonuçlar almış siyasi kadrolar iş başına gelmelidir” dedi. Kutan, DYP Genel Başkanı Çiller’in “milli mutabakat hükumeti” önerisini ise doğru bulmadıklarını kaydetti.
Kutan'ın basın toplantısına ilişkin Hürriyet Gazetesinde yer alan haber
Türk Sanayicileri ve İş adamları Derneği (TÜSİAD), piyasalara güven verecek, ekonomiden sorumlu bir başbakan yardımcısının eksikliğinin, programın başarısızlığında en önemli rolü oynadığını bildirdi. TÜSİAD’dan yapılan açıklamada, bu nedenle hükumetin, meclis içinden ya da dışından bir ismi bu göreve getirmesi gerektiğine dikkat çekildi.
27 Şubat 2001
Başbakan Bülent Ecevit, Dünya Bankası Başkan Yardımcılarından Kemal Derviş’i Türkiye’ye davet ettiklerini açıkladı.
MHP Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Devlet Bahçeli, partisinin TBMM Grup toplantısında yaptığı konuşmada, “Hükumet, ekonomik krizi sür'atle denetim altına alarak, sorunların üzerine yeni bir ruh ve dinamizmle gitmek durumundadır” dedi.
Bahçeli’nin grup konuşması
ANAP Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Mesut Yılmaz, partisinin TBMM Grup toplantısında yaptığı konuşmada, “Türkiye'nin, kronikleşmiş siyasal ve ekonomik krizler ülkesi olduğu bir kez daha ortaya çıkmıştır. Yapısal sorunlarını çözmeyen Türkiye, kronik krizler ülkesi olmaktan kurtulamaz” dedi.
Yılmaz'ın grup konuşması
FP Genel Başkanı Recai Kutan, partisinin TBMM Grup toplantısında yaptığı konuşmada, ülkenin 1978 Ecevit hükumeti günlerine geri döndüğünü ve dalgalı kur sistemine geçmenin ekonomik programın iflası olduğunu savundu. Kutan, “bu Hükümet’e yurt içi ve yurt dışında güven kalmamıştır. Güven duyulmayan bir hükumet başarılı olamaz. Bu Hükumet halkın nazarında bitmiştir. Hükumet ortaklarının halkın karşısına çıkmaya ne yüzleri ne de cesaretleri vardır. Şu anda bir seçim olsa, milletimiz ülkeyi her alanda yangın yerine çeviren bu hükumet ortaklarına ne yapacağını gayet iyi bilmektedir. DSP’yi de MHP’yi de ANAP’ı da yüzde 10 barajının altına gömecek ve siyasetten tasfiye edecektir” dedi.
DYP Genel Başkanı Tansu Çiller, “İktidar devamlı kriz üstüne kriz yaratmaktadır. Hemen bir seçim, mutlaka gereklidir” dedi.
9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, ülkenin daha iyi idare edilmesi gerektiğini ve bunun çareleri bulunduğunu söyledi.
1 Mart 2001
ABD Başkanı George W. Bush, Cumhurbaşkanı Sezer'e bir mektup gönderdi. Bush, mektubunda, “Türkiye, sorunların üstesinden bugüne kadar nasıl geldiyse bu sorunun da üstesinde gelecektir” ifadelerine yer verdi.
Hükumet tarafından Türkiye’ye çağrılan Dünya Bankasının Türk başkan yardımcılarından Kemal Derviş, Ankara’ya geldi ve Başbakan Ecevit ile görüştü.
2 Mart 2001
Kemal Derviş, ekonomiden sorumlu devlet bakanlığına getirildi
13 Mart 2001
MHP Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Devlet Bahçeli, partisinin TBMM Grup toplantısındaki konuşmasında, “ekonomik krizin siyasi sorumluluğunun birinci derecede hükümetimize ait olduğunun idraki içinde bulunduğumuzu belirtmek istiyorum” dedi.
Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), hükumete yeni ekonomik istikrar programına ilişkin görüş ve önerilerini içeren bir mektup gönderdi
İşçi ve memur sendikaları ile demokratik kitle örgütlerinin oluşturduğu “Emek Platformu” Başkanlar Kurulunca yayınlanan bildiride, “IMF ve Dünya Bankası politikalarından vazgeçilmedikçe sorunlara çözüm bulunamaz” denildi.
4 Nisan 2001
DSP Genel Başkanı ve Başbakan Bülent Ecevit, partisinin grup toplantısında yaptığı konuşmada, ekonominin uğradığı kazanın onarılmaz bir kaza olmadığını bildirerek, ”Sorunları aşabileceğimize inanıyorum. Başaracağız, çünkü başarmaya mecburuz” dedi.
Yeni Ekonomik Programda, çıkarılması öngörülen 15 yasa arasında bulunan Şeker Kanunu TBMM’de kabul edildi. Yasa, 19 Nisan’da Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
11 Nisan 2001
DSP Genel Başkanı ve Başbakan Bülent Ecevit, partisinin grup toplantısında yaptığı konuşmada, TOBB’un istifa çağrısına yanıt verdi. Ecevit “görevimin başındayım” dedi.
Yeni Ekonomik Programda, çıkarılması öngörülen 15 yasa arasında bulunan Ekonomik ve Sosyal Konsey Kuruluş Kanunu TBMM’de kabul edildi. Yasa, 21 Nisan’da Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Konular